هم خانواده کلمه مستمع؛ سمع، سمعک، استماع و سمیع است.
کلمه مستمع از واژگانی است که ریشه در زبان عربی دارد و برگرفته شده از ریشه واژه اصلی سمع به معنی شنیدن است و به کسی که سخنی یا صدایی را می شنود مستمع می گویند.
معادل این واژه در زبان فارسی شنوا می باشد و به عنوان فاعل در جملات استفاده خواهد شد. مترادف های واژه مستمع برابر با کلماتی چون؛ شنوا، شنونده، نیوشا، مخاطب و سامع است.
متضاد های این واژه هم کلماتی چون؛ گوینده و متکلم می باشد. فرهنگ معین نیز در معنی این واژه به؛ شنونده، کسی که حاضر باشد و به نطق گوش دهد، پرداخته است.
لغت نامه دهخدا نیز این واژه را به معنی؛ گوش دارنده، شنونده، نیوشنده، گوش کننده و اصغا کننده می داند. فرهنگ عمید نیز در معنی این واژه به؛ شنونده، گوش دهنده و آنکه گوش می دهد اشاره کرده است. فرهنگ واژه های فارسی هوشیار هم معنی این واژه را گوش دارنده و شنونده آورده اند.